Thoại Khanh là một phụ nữ xinh đẹp, có tài văn chương, tiết nghĩa và là người vợ hiền, dâu thảo. Châu Tuấn - chồng nàng, bị đày đi sứ 17 năm,
Thoại Khanh lưu lạc, đói rách, nhưng vẫn nhường cơm sẻ áo với mẹ chồng,
khoét mắt mình để cứu mẹ.
Thậm chí có lần giữa rừng khuya phải lóc thịt mình ở cánh tay để nuôi mẹ,
và nói dối là thịt rừng mà cọp bỏ lại.
Lão bà thấy thịt kêu con
Thịt gì cho mẹ ăn ngon làm vầy ?
Thoại Khanh chẳng để mẹ hay
Dối rằng là thịt ông thầy bỏ rơi
Thoại Khanh truân chuyên giữ tiết và lao khổ để nuôi mẹ chồng.
Thoại Khanh lại tiếp tục cõng mẹ đi tìm chồng, bất ngờ gặp cọp.
Chẳng những không sợ, mà nàng còn kể lể nguồn cơn, và nhờ cọp… Đưa đường.
Đàng đi hiểm trở gian nan,
Bỗng đâu gặp cọp đón ngang giữa rừng.
« Hùm » lên một tiếng vang lừng,
Hỏi : « nàng cõng mẹ băng chừng đi đâu ? »
Thoại Khanh nước mắt thấm bâu !
« Lạy ông xin kể đuôi đầu ông thương,
Chồng tôi đày đến Tề bang,
Tìm chồng tôi mới băng ngàn qua đây.
Xin ông làm phước cứu rày,
Đưa tôi qua khỏi truông này làm ơn !
- Quản bao khó nhọc chi sờn,
Lên lưng ta cõng kẻo đàng hiểm nguy.
Đàng thì rừng bụi khôn tùy,
Người đi cả tháng ta đi một ngày.
Khuyên người tạm bước lưng đây,
Đặng cho ta cõng đi ngay tìm chồng.
Thấy nàng ta cũng động lòng,
Mấy ai có dạ hiếu trung như nàng ! »
Hùm kia khuyên nói đã an,
Mẹ con mới dám bước choàng lên lưng.
Hùm bèn bắt mặt* băng chừng,
Cõng lưng chạy riết khỏi rừng hiểm nguy.
Hùm rằng đã tới nước Tề,
Thoại Khanh bước xuống chè he* lạy Hùm
« Bao giờ trả đặng ơn ông ! »
Hùm rằng : « Chớ khá kể công làm gì !
Cứ theo đàng ấy mà đi,
Giây lâu nàng sẽ gặp thì thôn dân. »
Hai đàng từ tạ rẽ phân,
Hùm kia về núi, nàng lần bước đi
Châu Tuấn thi đỗ Trạng nguyên, hai lần được hai vua Tống vương và Tề vương gả con gái,
nhưng chàng đều khước từ, không phụ người vợ thuở hàn vi.
Phẩm chất của Thoại Khanh và Châu Tuấn đã cảm hoá cả hai vị vua và hai nàng công chúa.
Châu Tuấn được lên ngôi vua, sống sung sướng cùng Thoại Khanh và hai người vợ thứ con Tề vương và Tống vương
Người kể và người nghe chuyện là thật,
dù thật trong hoang tưởng.
truyện kể...!
